Τα μυστικά του σύγχρονου σουτ στο μπάσκετ και η «γνωστική ασυμφωνία» που τα περιβάλλει (α’ μέρος)

Του Μίλτου Χειμωνίδη, ερασιτέχνη προπονητή στις ακαδημίες της Ακαδημίας Καλαθοσφαίρισης Ρεθύμνου

Ιανουάριος 2020

«Η πλειοψηφία των πιο εύστοχων παικτών σουτάρει με κάποιον τρόπο, ενώ οι άστοχοι παίκτες σουτάρουν με τον τρόπο που διδάσκει η πλειοψηφία των προπονητών» - Paul Hoover 2014

Όταν η μπάλα απελευθερώνεται από τα χέρια του σουτέρ, όλοι μας κοιτάζουμε την τροχιά της και το εάν θα καταλήξει στο καλάθι. Τα μάτια μας είναι απόλυτα εκπαιδευμένα για αυτό τον σκοπό και δυσκολεύονται να ξεκολλήσουν από την μπάλα. Κανένας δεν παρατηρεί προσεκτικά την κίνηση του σώματος του σουτέρ, αφού όλοι αγωνιούν για το αποτέλεσμα. Ακόμα και οι κάμερες πολύ σπάνια εστιάζουν στο τι συμβαίνει μετά την απελευθέρωση της μπάλας και ακολουθούν την τροχιά της, λες και κάτι πρόκειται να αλλάξει σε αυτήν ή θα πρέπει να την παρακολουθήσουμε με το δυνατότερο κοντινό πλάνο να «σκίζει» το διχτάκι… Πολύ συχνά τα μάτια παρατηρούν μόνο αυτό που το μυαλό γνωρίζει!

Οι «μύθοι» που συνεχίζουν ακόμα να μας στοιχειώνουν από το παρελθόν:

·       Σούταρε «επάνω από το κεφάλι»

·       Σούταρε όσο το δυνατόν ψηλότερα, στην κορυφή του άλματος

·       Πήδα κατακόρυφα, προσγειώσου στο σημείο από όπου πάτησες

·       Μην κατεβάζεις την μπάλα πριν σουτάρεις, γιατί γίνεσαι αργός

·       Το σώμα πάντοτε να «κοιτάζει» το καλάθι, σούταρε «μέτωπο» στο καλάθι

·       Λύγισε περισσότερο τα γόνατα για να φτάσεις από μακριά την μπάλα πριν σουτάρεις (περισσότερα στο e-book που σας προτείνω στο τέλος)

·       Διατήρησε τα μάτια σου στο στεφάνι μέχρι να φτάσει εκεί η μπάλα

·       Άφησε κενό ανάμεσα στην μπάλα και τον καρπό

Η αλήθεια, που κάποιοι αρνούνται να δουν…

Το σουτ στο μπάσκετ έχει αλλάξει σημαντικά τα «τελευταία» χρόνια, αφού έχει αναγκαστεί να προσαρμοστεί στις σύγχρονες απαιτήσεις του αθλήματος. Η θεωρητικά «σωστή» τεχνική για το πιο αποτελεσματικό σουτ προσαρμόζεται στο περιβάλλον του αθλήματος και μεταβάλλεται, όπως ακριβώς συμβαίνει και στα υπόλοιπα στοιχεία της τεχνικής ή της τακτικής όλων των αθλημάτων. Κάποιοι, όμως, αρνούνται να παραδεχτούν αυτή τη διαπίστωση. Βασιζόμενοι στην πρότερη εμπειρία τους στον χώρο, συνεχίζουν να αναπαράγουν το κήρυγμα που δέχτηκαν από τους προπονητές της παιδικής τους ηλικίας. Αρκετοί μάλιστα συνεχίζουν να πιστεύουν πως το σουτ είναι καθαρά θέμα ταλέντου, άλλοι θεωρούν πως οι πολλές επαναλήψεις φέρνουν κάποια στιγμή την ευστοχία άσχετα με τον τρόπο εκτέλεσης. Η αλήθεια είναι πάντοτε κάπου ανάμεσα…

Όσοι θέλουμε να πάψουμε να είμαστε δογματικοί και να σχηματίσουμε μια πιο ασφαλή άποψη για την σωστότερη εκτέλεση του σουτ σήμερα, δεν έχουμε παρά να ανοίξουμε τα μάτια μας και να παρατηρήσουμε τους πιο εύστοχους αθλητές, που μας προδίδουν τα «μυστικά» του θέματος με άμεσο τρόπο.

Η πλειονότητα των πιο εύστοχων σουτέρ του κόσμου έχει περισσότερα κοινά στοιχεία στην εκτέλεση των σουτ από διαφορές:

·       Μπορεί να μην θεωρείται ως σωστός τρόπος εκτέλεσης όταν συμμετέχει και ο αντίχειρας του χεριού στήριξης στο σουτ (thump flick), αλλά κάποιοι από αυτούς τον χρησιμοποιούν πολύ αποτελεσματικά (π.χ. Steph Curry, Kyrie Irving), αναιρώντας έναν καθολικά αποδεκτό κανόνα!

·       Οι περισσότεροι στηρίζουν την μπάλα ξεκάθαρα στην παλάμη τους χωρίς να αφήνουν κενό ανάμεσα σε αυτή και στα δάκτυλα, άσχετα με τις οδηγίες των προπονητών και τις δικές τους συμβουλές προς το κοινό…

·       Μπορεί να έχουμε διδαχτεί να κρατούμε «καρφωμένα» τα μάτια μας στο στεφάνι, αλλά τα μάτια αρκετών από αυτούς παρακολουθούν την τροχιά της μπάλας μετά την απελευθέρωση…

·       Οι περισσότεροι «βυθίζουν» την μπάλα στο σουτ μετά από πάσα (catch and shot ή spot shooting), ενώ προσγειώνονται πιο μπροστά από το σημείο που πάτησαν και πραγματοποιούν περιστροφή (turn) του σώματος με τα πέλματά τους να προσγειώνονται μέχρι και εντελώς κάθετα (ως 90 μοίρες) σε σχέση με το καλάθι!

·       Ελάχιστοι στις μέρες μας συνεχίζουν να φέρνουν την μπάλα επάνω από το κεφάλι τους πριν την απελευθέρωση…

·       Όλο και περισσότεροι αρχίζουν να απελευθερώνουν την μπάλα την στιγμή που τα πέλματα αφήνουν το δάπεδο, πριν την κορυφή του άλματος.

Τι σημαίνει ο όρος «γνωστική ασυμφωνία» στον αθλητισμό (και όχι μόνο!)

Κάποιοι άνθρωποι συνηθίζουν να διατηρούν εφ’ όρου ζωής πολύ σταθερές πεποιθήσεις, ακόμα κι αν αυτές αντικρούονται από πολύ ισχυρές αποδείξεις για το αντίθετο. Η άρνηση αποδοχής της ασυμβατότητας των πεποιθήσεων αυτών με τα γεγονότα ή με τα αντίθετα επιχειρήματα, αλλά και η ασυμφωνία ανάμεσα σ' αυτό που θεωρούν πως πράττουν με αυτό που πράττουν στην πραγματικότητα, τους προκαλούν μια εσωτερική διαμάχη, που πυροδοτεί ένα πολύ δυσάρεστο συναίσθημα.

Η «γνωστική ασυμφωνία» είναι ένας επιστημονικός όρος της ψυχολογίας που χρησιμοποιείται για να περιγράψει το ψυχολογικό φαινόμενο της δυσφορίας/ψυχολογικού στρες και αρνητικών συναισθημάτων (όπως ντροπή, έκπληξη, θυμός, ενοχή) που βιώνει ο άνθρωπος όταν τα στοιχεία που θεωρεί πως γνώριζε μέχρι σήμερα ανατρέπονται ή συγκρούονται με καινούργια γνωστικά στοιχεία (νέες πληροφορίες).

          Πολλοί αθλητές και προπονητές επιλέγουν να πιστεύουν πως οτιδήποτε έχουν διδαχτεί στο παρελθόν παραμένει σωστό μέχρι σήμερα και αρνούνται να εξετάσουν και να αποδεχτούν οποιοδήποτε στοιχείο τεκμηριώνει το αντίθετο. Κάποιοι από τους καλύτερους σουτέρ του κόσμου από μακρινή απόσταση -αλλά και κάποιοι πολύ καταξιωμένοι προπονητές- βρίσκονται σε κατάσταση γνωστικής ασυμφωνίας. Ακόμα και το ρητό «πιστεύω μόνο αυτό που βλέπω!» δεν ισχύει για αυτούς που βρίσκονται σε τέτοια νοητική κατάσταση.

Όταν βρίσκεσαι σε κατάσταση γνωστικής ασυμφωνίας καταντάς τυφλός εν αγνοία σου. Χάνεις τη δυνατότητα να διακρίνεις κάτι αντικειμενικά, αλλά παρατηρείς μόνο αυτό που «γνωρίζεις», αυτό που επιθυμείς να δεις, αυτό που θα σε κάνει να νιώσεις ευχαριστημένος με τον εαυτό σου και αυτό που θα υποστηρίξει την αλήθεια της πεποιθήσεώς σου.

          Ας προσπαθήσουμε να είμαστε όσο γίνεται πιο ανοιχτόμυαλοι, εξετάζοντας προσεκτικά ακόμα και τα επιχειρήματα που εκ πρώτης όψεως μας φαίνονται εξωφρενικά, ακόμα και όταν θεωρούμε πως αυτά δεν ταιριάζουν με τις πεποιθήσεις ή τις γνώσεις μας, πριν αποφασίσουμε να τα απορρίψουμε. Άλλωστε, η αμφισβήτηση  της εγκατεστημένης γνώσης και η πεποίθηση πως «Ἓν οἶδα, ὅτι οὐδὲν οἶδα» αποτελεί ένα από τα πιο βασικά στοιχεία του επιστημονικού τρόπου σκέψης ολόκληρης της ανθρωπότητας…

Το τρίποντο ανάγκασε την τεχνική του σουτ να προσαρμοστεί στην απόσταση  

          Η εμφάνιση του τρίποντου άλλαξε τον τρόπο που σουτάρουν την μπάλα οι αποτελεσματικοί παίκτες λόγω της απόστασης από το στεφάνι. Στο παρελθόν, τα πολύ μακρινά σουτ δεν επικροτούνταν από τους προπονητές διότι δεν άξιζαν το ρίσκο, οπότε οι παίκτες δεν είχανε κανένα ιδιαίτερο λόγο να κάνουνε προπόνηση σε αυτά. Δύο πόντους μετρούσαν τα καλάθια από κάτω, δύο και από μακριά. Η αμυντική τακτική περιλάμβανε κατά βάση κλειστές άμυνες και ζώνες, αφού τα μακρινά σουτ ήταν πιο σπάνια…

Όταν πρωταρχικά το τρίποντο ορίστηκε στα 6,25μ, λίγοι μπορούσαν να φτάσουν αποτελεσματικά την μπάλα από τέτοια απόσταση! Πολύ γρήγορα προσαρμοστήκαμε στις εξελίξεις και σύντομα εμφανίστηκαν πολλοί αποτελεσματικοί σουτέρ τριών πόντων. Η απόσταση των 6,75μ μάς έφερε στην αρχή τις ίδιες περίπου δυσκολίες προσαρμογής. Τα 7,25μ του NBA μοιάζανε κάποτε ως απαγορευμένη απόσταση…

Σήμερα, η πλειοψηφία των καλών αθλητών μπορεί να φτάσει άνετα την μπάλα από τα 8-9 μέτρα. Κάποιοι από αυτούς είναι τόσο εύστοχοι από τέτοιες αποστάσεις που είναι αδιανόητο να τους αφήσεις αμαρκάριστους μόλις πλησιάσουν στο βεληνεκές τους. Τα μακρινά σουτ στις μέρες μας είναι άκρως απαραίτητα και χωρίς αυτά πολύ δύσκολα κερδίζεις το παιχνίδι, αφού αν μη τι άλλο ανοίγουν περισσότερο τις άμυνες…

Κατ’ αναλογία, η τεχνική του σουτ είναι απολύτως φυσικό να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται στις αλλαγές του χρόνου επίθεσης και της απόστασης. Δυστυχώς, όμως, φαίνεται πως αυτό είναι ένα θέμα που αντιμετωπίζεται πολύ υποκειμενικά από κάποιους προπονητές, παίκτες και φιλάθλους, για τους οποίους η «σωστή» τεχνική μένει αναλλοίωτη στον χρόνο. Στους προπονητές αρέσουν ιδιαίτερα οι κανόνες και οι γενικεύσεις, μια συνήθεια που συχνά οδηγεί τους νεαρούς αθλητές (και όχι μόνο!) σε παρανόηση. Σίγουρα υπάρχουν κάποια πολύ βασικά στοιχεία στο σύνθετο παζλ της τεχνικής του σουτ, σημεία που τείνουν να επαναλαμβάνονται και να ακολουθούνται από την πλειοψηφία των εύστοχων σουτέρ, αλλά τελικά το κάθε σουτ είναι λίγο/πολύ διαφορετικό και εξαρτάται άμεσα από τις εκάστοτε συνθήκες (απόσταση από το καλάθι/αμυντικό, διαθέσιμος χρόνος εκτέλεσης, κούραση, πίεση κ.λπ.). Αυτό που θα πρέπει να ενδιαφέρει τους «εραστές της τέχνης» προπονητές (ερασιτέχνες ή επαγγελματίες…) είναι να διδάσκουν κατά το δυνατόν σωστότερα τα θεμελιώδη και να προσέξουν ιδιαίτερα να μην διδάσκουν κάποια τεχνικά στοιχεία που μπορεί να μην είναι έγκυρα στις μέρες μας. Τα λανθασμένα τεχνικά στοιχεία στην εκτέλεση του σουτ μπορεί να αποτελέσουν τροχοπέδη στην εξέλιξη των νεαρών αθλητών που θα τους ακολουθεί για μια ζωή…

Επειδή έχω την αίσθηση πως λίγοι δείχνουν να έχουν κατανοήσει τι σημαίνει ο όρος τεχνική, θα επισημάνω κάποια πράγματα για αυτήν.

Τι σημαίνει «τεχνική»;

Ο όρος τεχνική αναφέρεται στον πιο αποτελεσματικό τρόπο για να πετύχει κάποιος τον τελικό του στόχο ή αποτέλεσμα όσο το δυνατόν πιο οικονομικά, δηλαδή με τη μικρότερη απαίτηση ενέργειας από τον οργανισμό και είναι ο τρόπος που τεκμηριώνεται και επιστημονικά. Η καλή τεχνική διακρίνεται ευκολότερα στα δύσκολα! Καλή τεχνική έχει σίγουρα κάποιος που μπορεί να εκτελέσει με τον ίδιο τρόπο ακόμη και όταν είναι κουρασμένος, αφού όπως αναφέραμε ο σωστός τεχνικά τρόπος δεν απαιτεί μεγάλη ενέργεια. Το βασικό χαρακτηριστικό αυτού που την κατέχει είναι πως δείχνει effortless, δεν φαίνεται πως καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια, αλλά τελικά δείχνει και όμορφος αισθητικά, ακόμα και σε κάποιον που ουσιαστικά δεν γνωρίζει την τεχνική του αθλήματος.

          Μπορεί βέβαια κάποιος να είναι εξίσου αποτελεσματικός με διαφορετικό τρόπο και χωρίς «σωστή» τεχνική, καταβάλλοντας όμως περισσότερη προσπάθεια, βασιζόμενος σε κάποια ιδιαίτερα προσωπικά χαρίσματα, εκτελώντας με τρόπο μοναδικό που χαρακτηρίζει και βολεύει ουσιαστικά τον ίδιο…

         

Η τεχνική οποιουδήποτε αθλήματος εξελίσσεται από ταλαντούχους αθλητές και ειδικότερα από αυτούς που έχουν τα «κάκαλα» να πάνε κόντρα στις ξεπερασμένες τεχνικές οδηγίες των προπονητών τους…

Οι προπονητές είναι κατά βάση αυτοί που δεν επικροτούν την εξέλιξη και πάνε κόντρα σε κάθε τι μοντέρνο, διότι νοιώθουν σιγουριά μόνο σε αυτά που «γνωρίζουν» και τους φαίνεται δύσκολο να ξεβολευτούν και να ξεκινήσουν από την αρχή (η γνωστική ασυμφωνία που λέγαμε…)! Όσοι, από την άλλη, είναι ανοιχτόμυαλοι και δέχονται να δοκιμάζουν τα καινούργια δεδομένα που δεν τους είναι γνωστά μέσα από την ξεπερασμένη εκπαίδευσή τους, δέχονται συνήθως πόλεμο από το προπονητικό κατεστημένο και είναι συχνά δακτυλοδεικτούμενοι από τους συναδέλφους τους.

Τέλος του πρώτου μέρους.

Μίλτος Χειμωνίδης, ερασιτέχνης προπονητής στις ακαδημίες της Ακαδημίας Καλαθοσφαίρισης Ρεθύμνου

Ιανουάριος 2020

                                              e-mail: miltos.thethiti@gmail.com



Αν το επιθυμείτε πατήστε LIKE στην επίσημη σελίδα του Coachbasketball.gr στο  facebook και στηρίξτε την προσπάθεια μας H ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΠΑΣΚΕΤ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ...!!!