Διάβασμα σκέψης: Προτέρημα ή ελάττωμα;
«Έχω πρόσφατα διαβάσει για μια περίπτωση αθλητή ο oποiος πίστευε πως είχε το προτέρημα να διαβάζει την σκέψη των άλλων, σε ότι αφορά την απόδοση του» αναφέρει η Σίλια Γεωργίου, αθλητική ψυχολόγος για να συνεχίσει: «Ενώ αυτό μπορεί να θεωρηθεί προτέρημα, ταυτόχρονα μπορεί να θεωρηθεί και ένα παρά πολύ μεγάλο ελάττωμα. Συγκεκριμένα, η σκέψη ενός αθλητή για το τι μπορεί να σκέφτεται ένας τρίτος για την απόδοση του, βρίσκεται ανάμεσα στις κύριες αίτιες που μπορούν να προκαλέσουν άγχος και στρες σε ένα αθλητή.
Είναι πολύ πιθανόν η περίπτωση αυτού του αθλητή που προαναφέρθηκε να μην είναι και η μοναδική. Στην πραγματικότητα, πολλοί αθλητές εστιάζουν στην αποφυγή λαθών και δεν αφήνουν τον εαυτό τους ελεύθερο να αποδώσει το 100%. Λανθασμένα πιστεύουν ότι είναι προτιμότερο να παίζουν με ένα «ασφαλή» τρόπο, έτσι ώστε να αποφεύγεται η αμηχανία , ο κίνδυνος για απογοήτευση και πάνω από όλα η κριτική από τους προπονητές, συναθλητές και φιλάθλους.
Τέτοιου είδους σκέψεις πρέπει να αντιμετωπίζονται από έναν αθλητή καθώς το μόνο που επιτυγχάνεται με αυτό είναι να εμποδίζεται ξεδίπλωμα των ικανοτήτων του. Ως πρώτο βήμα θα ήταν καλό για ένα αθλητή να αναρωτηθεί: Αγωνίζομαι για τον εαυτό μου και την βελτίωση μου ή αγωνίζομαι για να κερδίσω τον σεβασμό και την αναγνώριση των γύρω μου;
Σαφώς είναι πολύ δύσκολο για έναν αθλητή να παραδεχτεί ότι αγωνίζεται για να κερδίσει την αναγνώριση του κόσμου. Παρόλα αυτά πρέπει ο αθλητής να μπει στην διαδικασία να αγωνίζεται καινα επιδιώκει την βελτίωση των προσωπικών του επιδόσεων, παρά με τις σκέψεις των προπονητών, φιλάθλων, συναθλητών κτλ . Με αυτό τον τρόπο ίσως υιοθετήσει μια πιο ισχυρή νοοτροπία η όποια θα επιφέρει λιγότερο άγχος και ίσως καλυτέρα αγωνιστικά αποτελέσματα», κατέληξε.
Το άγχος για το αποτέλεσμα
«Πολλές φορές οι αθλητές είχαν βιώσει κάποια αποτυχία στο παρελθόν, την οποία συνδέουν με
το άγχος. Άλλες φορές αισθάνονται ότι δεν έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα ή τους φοβίζει το επίπεδο των αντιπάλων», επισημαίνει η ψυχολόγος Λίνα Ψούνη, για να τονίσει:
«Πολλοί αθλητές αναφέρουν ότι τους αγχώνουν οι θεατές, ο προπονητής, οι γονείς τους και γενικότερα άτομα του περιβάλλοντός τους με τις απαιτήσεις που έχουν από αυτούς.Γενικότερα το άγχος προέρχεται από τις αρνητικές σκέψεις των αθλητών, τη μειωμένη αυτοπεποίθηση και την εστίαση στο αποτέλεσμα.
Από την αντίθετη πλευρά του άγχους, η απάθεια και η πλήρης χαλάρωση έχουν επίσης αρνητικά αποτελέσματα στην απόδοση του αθλητή. Σύμφωνα με τη θεωρία στην αθλητική ψυχολογία, το άγχος σε ένα αγώνα μπορεί να αποδειχτεί ωφέλιμο. Ένας καλός αθλητής την ένταση που νοιώθει από το άγχος μπορεί να τη μετατρέψει σε ενέργεια για τον αγώνα. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες μέτρια επίπεδα άγχους και διέγερσης ενισχύουν την αθλητική απόδοση. Βέβαια τα ωφέλιμα επίπεδα άγχους διαφέρουν από αθλητή σε αθλητή και από αγώνισμα σε αγώνισμα, δεν είναι για όλους ευνοϊκό το μέσο επίπεδο άγχους.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν οι αθλητές για να ελέγξουν το άγχος τους είναι να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι σωματικά όπως ταχυκαρδία, τρέμουλο, αύξηση ρυθμού αναπνοής, στομαχικές διαταραχές και εφίδρωση. Μπορεί να είναι ψυχολογικά, όπως ανησυχία, ανικανότητα συγκέντρωσης, σύγχυση και αρνητικές σκέψεις.
Τέλος μπορεί να παρατηρηθούν αλλαγές στη συμπεριφορά όπως γρήγορη ή αργή ομιλία, δάγκωμα των νυχιών, γρήγορες κινήσεις των ποδιών και σύσπαση μυών. Κάποιοι αθλητές μπορεί να έχουν διαφορετικά συμπτώματα από αυτά που αναφέρονται παραπάνω. Η παρατήρηση από τους ίδιους αλλά και από τους προπονητές, γονείς και συναθλητές θα βοηθήσει στην αναγνώριση των συμπτωμάτων του άγχους.
Ο αθλητής πριν τον αγώνα, αφού κατανοήσει τα συμπτώματα που προκαλούνται από το άγχος του πρέπει να τα δέχεται ως φυσιολογική προετοιμασία του σώματος για τον αγώνα. Τις μέρες πριν τον αγώνα, μπορεί να εξασκηθεί νοερά προετοιμάζοντας το μυαλό του για το τι θα αντιμετωπίσει διάρκεια της ημέρας του αγώνα. Μπορεί να φανταστεί όλη τη διαδικασία από το πρωινό ξύπνημα, την είσοδο στο αγωνιστικό χώρο, το ζέσταμα κτλ. Επίσης η νοερή εξάσκηση πρέπει να πραγματοποιείται και ξεχωριστά για το κάθε αγώνισμα σε περιπτώσεις που ο αθλητής λαμβάνει μέρος σε διαφορετικά αγωνίσματα.
Λίγο πριν τον αγώνα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν τεχνικές χαλάρωσης με βαθιές αναπνοές. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στις σκέψεις που κάνει ο αθλητής πριν το αγώνισμά του.
Για παράδειγμα
δεν πρέπει να σκέπτεται το αποτέλεσμα ή τους αντιπάλους, αλλά να εστιαστεί στην δικιά του απόδοση,
δεν πρέπει να σκέπτεται και να αναλύει τα λάθη κατά τη διάρκεια ενός αγώνα,
πρέπει να εστιάζει την προσοχή στην τακτική που θα ακολουθήσει,
μπορεί να «μιλάει» στον εαυτό του χρησιμοποιώντας τις σωστές λέξεις,
μπορεί να φανταστεί παλαιότερες επιτυχίες για να τονώσει την αυτοπεποίθηση του.
Τέλος, μετά τον αγώνα μπορεί να γίνει ο απολογισμός των σκέψεων, πράξεων και συμπεριφορών που βοήθησαν την απόδοση και αυτών που είχαν αρνητικό αποτέλεσμα. Για την ενίσχυση της ψυχολογίας του αθλητή η εστίαση πρέπει να γίνεται περισσότερο στα θετικά στοιχεία των σκέψεων και της συμπεριφοράς.
Τα αρνητικά στοιχεία μετά από παρατήρηση πρέπει σταδιακά να αντικατασταθούν και να εξαλειφθούν. Ακόμα όλες οι παραπάνω εφαρμογές μπορούν να δοκιμάζονται και να εφαρμόζονται στη προπόνηση έτσι ώστε να αναπτύσσονται καλύτερα και με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.