ΕΠΙΘΕΣΗ pick and roll Του Τζώρτζη Δικαιουλάκου

(Του Τζώρτζη Δικαιουλάκου Προπονητή μπάσκετ, Πρόσφατα, τριγυρνώντας στους διαδρόμους του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου, κάποιος αθλητής του στίβου αλλά και φίλαθλος του μπάσκετ με ρώτησε το εξής: "Coach τι είναι το pick and roll"; Γιατί σε κάθε αγώνα μπάσκετ όλο για αυτό ακούμε σε άμυνα και σε επίθεση; Δεν ξέρω αν τελικά κατάφερα να του λύσω τις απορίες, αλλά αυτό που συνειδητοποίησα είναι ότι τις ίδιες απορίες πρέπει να έχουν πολλοί φίλαθλοι και ακόμα oι πιο… γνωστικοί του μπάσκετ σίγουρα δεν θα ξέρουν όλες τις παραμέτρους αυτής της επίθεσης, εάν δεν είναι προπονητές.Η επίθεση pick and roll, λοιπόν, είναι η μόδα του σύγχρονου basketball. Ακόμα και στην Αμερική, στο επαγγελματικό πρωτάθλημα του ΝΒΑ, αλλά και στις κολεγιακές ομάδες του NCAA, όπου παραδοσιακά κυριαρχούσε η επίθεση motion, τώρα βλέπουμε ολοένα και περισσότερο να χρησιμοποιείται η επίθεση pick and roll.


Θυμάμαι έναν μεγάλο Αμερικάνο κολεγιακό προπονητή, τον Pat Sullivan, ο οποίος είχε επισκεφτεί πρόσφατα τη χώρα μας ως ομιλητής σε σεμινάριο προπονητών και αναχωρώντας μού είπε ότι αν και πάνω από 60 χρονών, βλέποντας το ευρωπαϊκό και το ελληνικό μπάσκετ σίγουρα φεύγει πολύ πιο σοφός σε ότι έχει να κάνει με την επίθεση pick and roll.Τι είναι λοιπόν η επίθεση pick and roll, η οποία έχει χαρίσει τόσα ευρωπαϊκά και παγκόσμια πρωταθλήματα στην Εθνική Γιουγκοσλαβίας, όπως επίσης και στην Εθνική Ελλάδος, ακόμα και στην Εθνική Λιθουανίας; Πώς παίζεται αυτή η επίθεση, που έχει αναγάγει σε επιστήμη ο Παναθηναϊκός και έχει αναγκάσει τόσες άλλες ελληνικές και ευρωπαϊκές ομάδες να προσπαθούν να την παίξουν, ακόμα και όταν δεν έχουν τους κατάλληλους παίκτες;Το να πούμε απλά ότι είναι ένα σκριν ψηλού σε περιφερειακό παίκτη, ο οποίος εκείνη τη στιγμή έχει την μπάλα στα χέρια του, ίσως δεν φτάνει. Όμως, η αλήθεια είναι ότι ο πρωταρχικός στόχος του pick and roll ήταν να μπορέσει να ελευθερωθεί ο παίκτης με την μπάλα και να βρει έναν διάδρομο προς το καλάθι, ή ένα ελεύθερο σουτ.

Στήριγμα οι κολόνες!Εδώ καλό είναι να ανοίξουμε μια παρένθεση και -μέσω μιας ιστορίας που μας έρχεται από την Αμερική- να αναφέρουμε πως δημιουργήθηκαν τα σκριν στο μπάσκετ. Όταν πρωτοανακαλύφθηκε το άθλημα αυτό, παιζόταν σε γυμναστήρια τα οποία δεν είχαν τη μορφή που έχουν σήμερα. Αρκετά από αυτά τα γυμναστήρια είχαν κολόνες μέσα, και οι παίκτες εκμεταλλευόντουσαν τις κολόνες αυτές για να κρύβονται από τους αντιπάλους τους, ή με κατάλληλες προσποιήσεις να ρίχνουν με το σώμα τους αυτούς που τους μαρκάρανε πάνω στις κολόνες! Όταν με τα χρόνια φτιάχτηκαν νέα γυμναστήρια (χωρίς κολόνες και τα γήπεδα – γυμναστήρια, έπαιρναν σιγά σιγά τη σημερινή τους μορφή), οι παίκτες συνηθισμένοι στο παιχνίδι με τις κολόνες (σκριν) χρησιμοποιούσαν τους συμπαίκτες τους ως ζωντανές κολόνες και έτσι δημιουργήθηκαν τα σκριν. Φανταστείτε έναν παίκτη που κρατάει την μπάλα να προσπαθεί πηγαίνοντας με ντρίπλα προς μια κολόνα να οδηγήσει και να ρίξει τον αντίπαλό του πάνω σε αυτήν και μετά να φύγει ανενόχλητος προς το καλάθι!Στη σύγχρονη μορφή του μπάσκετ, ο παίκτης με την μπάλα είναι απαραίτητο να είναι γρήγορος, όπως επίσης και καλός σουτέρ, όμως στην πιο τελευταία μορφή του pick and roll ο παίκτης αυτός είναι εξίσου σημαντικό να είναι και καλός πασέρ, καθώς πλέον το pick and roll έχει και την μορφή της δημιουργίας.Το pick and roll, αναλόγως σε ποιο σημείο του γηπέδου εκτελείται, τα χωρίζουμε (κυρίως) σε κεντρικό ή πλαϊνό pick and roll. Αφού με τα χρόνια οι άμυνες εξελισσόντουσαν και έβρισκαν τρόπο με μια απλή αλλαγή των αμυντικών "1" και "5" να αντιμετωπίσουν τον παίκτη που έφτανε με διείσδυση μέχρι το καλάθι, όπως δείχνει το σχήμα 1, τότε η επίθεση ως άλλη Λερναία Ύδρα δημιούργησε μια πρόσθετη κίνηση με ένα απλό κόψιμο του "5" προς το καλάθι, κρατώντας τον κοντύτερο αμυντικό στην πλάτη του (βλέπε σχήμα 2).Στη χειρότερη περίπτωση εκμεταλλευόντουσαν τα miss match που είχαν δημιουργηθεί, είτε κάτω από το καλάθι, είτε μακριά από αυτό, με τον άσσο να παίζει ένας εναντίον ενός τον ψηλότερο, αλλά και πιο βαρύ και σίγουρα πιο αργό σέντερ.Λογικό ήταν να εγκαταλειφθεί γρήγορα η ιδέα της "αλλαγής" και να δοθεί βοήθεια προς τον παίκτη που θα έκανε την διείσδυση από άλλους αμυντικούς παίκτες, κυρίως περιφερειακούς. Όσο όμως οι ομάδες πλούτιζαν τα ρόστερ τους με καλούς περιφερειακούς σουτέρ, τότε ξαναγύρισε η ιδέα της στιγμιαίας βοήθειας από τον ψηλό παίκτη το λεγόμενο "hedge out". Το πρόβλημα βέβαια παρέμεινε στην κίνηση του "5", ο οποίος έκοβε μόνος προς το καλάθι. Εκεί τη λύση την έδωσε η βοήθεια από τον δεύτερο ψηλό, έως ότου επιστρέψει ο συμπαίκτης του (βλέπε σχήμα 3)…Με αυτή την άμυνα το pick and roll σταμάτησε να δίνει λύσεις στην επίθεση, ώσπου εμφανίστηκε στο basketball το σύγχρονο τεσσάρι, δηλαδή ο δεύτερος ψηλός της ομάδας, ο οποίος πλέον έχει πάρα πολύ καλό σουτ από το τρίποντο. Όπως καταλαβαίνετε, ο δεύτερος ψηλός στην άμυνα δεν μπορεί πια να δώσει βοήθεια στον "5" που κόβει μέσα. 

Η μοναδική ελπίδα της άμυνας ήταν να δημιουργήσει πεντάρια "αθλητές", οι οποίοι δεν θα είναι απαραίτητα τόσο ψηλοί, αλλά θα μπορούν να πηδήξουν ψηλά και να τρέξουν γρήγορα, αντικαθιστώντας τα ψηλά βαριά και δυσκίνητα πεντάρια. Με ένα τέτοιο πεντάρι θα εφαρμοσθεί το "hedge out" στον άσσο και με δύο - τρία γρήγορα βήματα θα προλαβαίνει τον τέσσερα όπου είναι μόνος του για σουτ τριών πόντων, αφού ο αμυντικός τέσσερα έπαιρνε τον δικό του παίκτη (βλέπε σχήμα 4). Η επίθεση, βέβαια, δεν έκατσε με σταυρωμένα τα χέρια και κάπως έτσι περνάμε στο σήμερα. Το τεσσάρι δεν βρίσκεται στην κλασική θέση του high post, αλλά σε κάποια γωνία, όπου είναι δύσκολο να τον προλάβει ο παίκτης του αν δώσει βοήθεια, ή ο άλλος ψηλός αν θελήσει σε μια αλλαγή να τον πάρει αυτός (βλέπε σχήμα 
5).Οι αντιμετωπίσεις σε αυτού του είδους την επίθεση ακόμα αναζητούνται και όπως διαφαίνεται στο μέλλον η μόνη λύση είναι στην δημιουργία περιφερειακών παικτών οι οποίοι δεν θα διαφέρουν σωματικά σε τίποτα από τα τεσσάρια, αλλά και σε τεσσάρια οι οποίοι δεν θα διαφέρουν σε αθλητικά προσόντα και ταχύτητα σε τίποτα από τους περιφερειακούς παίκτες. 

Κάτι τέτοιο διευκολύνει αρκετά στις περιστροφές στην άμυνα, όπως και σε αλλαγές παικτών χωρίς τον πονοκέφαλο των miss match.Μια ματιά στην στα ύψη, στις θέσεις, και στα αθλητικά προσόντα των παικτών της Εθνικής Ελλάδος αρκεί για να καταλάβουμε γιατί αυτή η ομάδα είναι μακράν η πιο καλή αμυντική ομάδα και που βαδίζει το σύγχρονο basketball. Βέβαια τα τρικ πάντα θα υπάρχουν, όπως για παράδειγμα η Εθνική Ισπανίας όπου για χρόνια στην επίθεση χρησιμοποιούσε τον Γκασόλ στο pick and roll ως παίκτη με την μπάλα λόγω της άψογης τεχνικής που διαθέτει. 

Αλλά και στην άμυνα με παγίδες ή γύρισμα σε άμυνα ζώνης, όπου περισσότερο μπέρδευε τους επιθετικούς -ως εικόνα που δεν την περιμένουνε παρά λόγω- της δυναμικής της.Όπως και να έχει οι επιθέσεις pick and roll εξελίσσονται διαρκώς, "γεννάνε" συνέχεια νέες λύσεις, δημιουργώντας τρομερούς πονοκεφάλους στις άμυνες, καθώς εκμεταλλεύονται τις ατομικές η ομαδικές αδυναμίες των αντιπάλων.