“Newsletter” Αθλητικής Ψυχολογίας, Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2010

Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι,

Μία χρονιά γεμάτη έντονες αγωνιστικές στιγμές και πολλά αγωνιστικά αποτελέσματα ολοκληρώθηκε. Εφόσον η καλοκαιρινή ξεκούραση που σχολιάσθηκε στο προηγούμενο Newsletter του www.PsychologyOnLine.gr πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε αθλητή και της κάθε αθλήτριας, τότε σίγουρα οι πρωταγωνιστές των αθλητικών στίβων έχουν γεμίσει τις μπαταρίες τους για την νέα αγωνιστική περίοδο.

Κάθε νέα περίοδος όμως απαιτεί σωστό σχεδιασμό για να οδηγήσει σε εξέλιξη των επιδόσεων. Όπως λένε οι σοφοί, αν δεν γνωρίζεις που πηγαίνεις δεν πρόκειται να φτάσεις μακριά, αφού κάθε εμπόδιο θα βαραίνει τα πόδια όλο και πιο πολύ. Αυτός είναι ο λόγος που το πρώτο άρθρο του παρόντος Newsletter σχετίζεται με τον προγραμματισμό της νέας περιόδου. Αναφέρονται 5 βασικά βήματα που χρειάζεται να γίνουν για να μπορέσει να εξελιχθεί η αγωνιστική απόδοση.

Το δεύτερο άρθρο αναφέρεται στον τρόπο που η αγωνιστική απόδοση βελτιώνεται με ασφάλεια αποκτώντας διάρκεια και νόημα. Σχετίζεται με την σημασία της γνωστικής προετοιμασίας σε συνδυασμό με την σωματική βελτίωση. Ο ειδικευμένος προπονητής του κάθε αθλήματος μπορεί να βοηθήσει σημαντικά προς αυτήν την πορεία, ενισχυόμενος από τον σύμβουλο Αθλητικής Ψυχολογίας.

Με τις θερμότερες ευχές και για αυτό το ξεκίνημα της αθλητικής περιόδου,

Δρ. Εμμανουήλ Γεωργιάδης

Υπεύθυνος ομάδας σύνταξης www.PsychologyOnLine.gr

Τα 5 βήματα του σωστού προγραμματισμού προς την αθλητική απόδοση

του Δρ. Εμμανουήλ Γεωργιάδη

Κάθε καινούργια περίοδος προετοιμασίας σηματοδοτεί νέους στόχους και νέες ελπίδες αθλητικής διάκρισης. Όταν οι στόχοι αυτοί τοποθετούνται τυχαία και με βασικό γνώμονα την θέληση για αθλητική διάκριση, ξεχνιούνται εύκολα μέσα στην καθημερινή ρουτίνα, χωρίς να αποτελούν σημείο αναφοράς ή έμπνευσης κατά τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου. Αν προστεθούν και οι τυπικές δυσκολίες που πάντοτε συναντώνται κατά τη διάρκεια της αγωνιστικής περιόδου (π.χ. κόπωση, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις), τότε ο αρχικός ενθουσιασμός μπορεί πολύ εύκολα να μετατραπεί σε μία απλή επανάληψη προαπαιτούμενων συμπεριφορών, απέχοντας πολύ από την ζητούμενη παρακίνηση που γεννά την αγωνιστική εξέλιξη και την υψηλή επίδοση.

Προκειμένου λοιπόν να αποφευχθεί μία ακόμα επανάληψη ματαίωσης των αγωνιστικών στόχων και των επιλογών συμπεριφοράς που οδηγεί σε μέτρια αγωνιστική απόδοση, προτείνονται 5 απλά βήματα που αν πραγματοποιηθούν μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά εφόδια για ένα καλύτερο ξεκίνημα αθλητικής προετοιμασίας και ένα ικανό σημείο αναφοράς για όλη την αγωνιστική περίοδο που ανοίγεται μπροστά. Πιο συγκεκριμένα, τα βήματα είναι τα εξής:

1. Κατανόηση των απαιτήσεων του αθλήματος. Μπορεί να ακούγεται περιττό, αφού η συνεχής ενασχόληση και η εξειδίκευση με ένα άθλημα από μικρή ηλικία δημιουργεί πολύ καλή γνώση των αγωνιστικών απαιτήσεων του, αλλά η συνεχής και επαναλαμβανόμενη πίεση για υψηλή επίδοση διαμορφώνει ένα περιβάλλον που δεν αφήνει περιθώρια για ψύχραιμη αντιμετώπιση των βασικών στοιχείων απόδοσης στο συγκεκριμένο άθλημα. Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι η ευκολία με την οποία γίνεται το λάθος στα απλά σημεία της αθλητικής τεχνικής και τακτικής, γεγονός που διαμορφώνει πολλές φορές και αυτό ακόμα το αθλητικό αποτέλεσμα. Μία λίστα με κωδικοποιημένες τις βασικές απαιτήσεις του αθλήματος είναι πάντα χρήσιμη.

2. Εξακρίβωση των πραγματικών ατομικών αναγκών αθλητικής εξέλιξης.

Πολύ συχνά ο θαυμασμός της αγωνιστικής συμπεριφοράς ενός ινδάλματος οδηγεί τις ατομικές ανάγκες αθλητικής βελτίωσης σε δεύτερο πλάνο. Απαιτείται

η μέγιστη δυνατή συλλογή πληροφοριών σχετικά με τις ατομικές αγωνιστικές ανάγκες κάθε αθλητή και αθλήτριας, με την χρήση των αποτελεσμάτων της προηγούμενης περιόδου, μέσα από βιντεοσκοπήσεις, φωτογραφίες, κτλ. Οι ειδικοί του χώρου μέσα από την ειδικότητα τους μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά προς αυτήν την κατεύθυνση, αρκεί να αξιολογηθεί η άποψη τους χωρίς προκαταλήψεις ή δεύτερες σκέψεις.

3. «Που θέλω να φτάσω;»

Κάθε αθλητής και κάθε αθλήτρια που ασχολείται ενεργά με τον αγωνιστικό αθλητισμό, χρειάζεται να κάνει την ερώτηση αυτή προκειμένου να μπορεί να δώσει μία ξεκάθαρη απάντηση και να κατανοήσει έτσι την διάθεση που έχει για αγωνιστική εξέλιξη. Τα πραγματικά στοιχεία απόδοσης και όχι οι φαντασιώσεις περί αθλητικής απόδοσης ή οι γνώμες σημαντικών ατόμων του περιβάλλοντος, θα πρέπει να αξιολογηθούν για να μπορεί να γίνει αντιληπτός ο βαθμός προσήλωσης στην αγωνιστική εξέλιξη. Από αυτήν απορρέουν και οι αναγκαίες συμπεριφορές που θα οδηγήσουν στην υψηλή επίδοση.

4. Τι χρειάζεται να επιτευχθεί κατά τη διάρκεια της προ-αγωνιστικής και αγωνιστικής περιόδου;

Συγκεκριμένοι στόχοι χρειάζεται να συνοδεύουν κάθε φάση της αθλητικής προετοιμασίας. Και φυσικά η αθλητική επίδοση απαιτεί προσωπική εξέλιξη που δεν σταματά στον αθλητικό στίβο. Ο αθλητής ή η αθλήτρια αποτελεί ξεχωριστή οντότητα που αναπτύσσεται ολόπλευρα και αυτόνομα για να φτάσει στην υψηλή απόδοση. Έτσι, πέρα από τους κρίσιμους παράγοντες της αθλητικής επίδοσης, η ολοκλήρωση της αθλητικής προσωπικότητας αποτελεί συνθήκη αθλητικής διάκρισης, προκειμένου να μπορεί να αξιολογηθεί ορθά κάθε αγωνιστική εμπειρία και με ψυχραιμία και απλότητα να οδηγήσει στην υψηλή επίδοση.

5. Ποια είναι τα εμπόδια;

Οι δυσκολίες και τα εμπόδια χρειάζεται να προσμετρούνται για να διατηρηθεί η επαφή με όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της χρονιάς και έτσι να προσαρμόζονται ανάλογα οι αρχικά τοποθετημένοι στόχοι. Έτσι, διασφαλίζεται η συνέχεια της αγωνιστικής εξέλιξης, ενώ δεν διακυβεύεται η απαιτούμενη αυτοπεποίθηση, η προσήλωση στον στόχο και η συνέχιση της προσπάθειας.

Η επαφή με τον Αθλητικό Ψυχολόγο ή τον Σύμβουλο Αθλητικής Ψυχολογίας(*) μπορεί να διασφαλίσει με τον καλύτερο τρόπο τα 5 αυτά βήματα σωστού προγραμματισμού. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως οι σωστές επιλογές διαμορφώνουν το αθλητικό αποτέλεσμα. Και πολύ πιο συχνά το αθλητικό αποτέλεσμα οφείλεται στις σωστές αποφάσεις παρά στην τύχη ή στην διάθεση της μοίρας που μπορεί την κρίσιμη στιγμή να είναι αλλού απασχολημένη και εντέλει απούσα…

(*) Με τον όρο Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας εννοείται ο Πιστοποιημένος Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας από την Εταιρία Αθλητικής Ψυχολογίας (www.sportpsychology.gr)

Ότι χρειάζονται οι αθλητές

του Δρ. Εμμανουήλ Γεωργιάδη

Είναι πολύ συχνή η ερώτηση σχετικά με το ποιος αθλητής έχει περισσότερες πιθανότητες αθλητικής διάκρισης: Αυτός που έχει σωματικά προσόντα αλλά στερείται της γνωστικής ικανότητας να λάβει τις σωστές αποφάσεις ή εκείνος που έχει λιγότερα σωματικά προσόντα αλλά διαθέτει τη γνωστική ικανότητα να συνδυάζει πληροφορίες προκείμενου να μεγιστοποιεί τις σωματικές του ικανότητες στο έπακρο; Η απάντηση είναι προφανής και οδηγεί πολλές φορές τους ειδικούς να

επιλέξουν αθλητές που μπορούν να κατανοήσουν τις απαιτήσεις του αθλήματος προκειμένου να εξελίξουν τις αδυναμίες τους και εντέλει τη συνολική τους αγωνιστική συμπεριφορά.

Η εξέλιξη της αθλητικής απόδοσης κερδίζοντας την γνωστική μάχη κατά τη διάρκεια της προπόνησης και του αγώνα, φυσικά δεν είναι μία εύκολη διαδικασία. Η γνώση του αθλήματος σε συνδυασμό με την διατήρηση της ισορροπίας μεταξύ των περιβαλλοντικών απαιτήσεων και των προσωπικών επιλογών κατά τις κρίσιμες αγωνιστικές στιγμές, είναι πολύ πιο σημαντική από την απλή πραγματοποίηση των απαιτούμενων αθλητικών κινήσεων. Πολλοί είναι οι αθλητές που πραγματοποιούν αποτελεσματικά τις απαιτούμενες κινητικές ενέργειες του εκάστοτε αθλήματος, αλλά ελάχιστοί είναι αυτοί που γνωρίζουν πώς να φτάσουν στην νίκη υλοποιώντας τις κινήσεις αυτές.

Η ποιότητα έναντι στην ποσότητα είναι το ζητούμενο και στην προπονητική καθοδήγηση των αθλητών. Ο προπονητής είναι εκείνος που χρειάζεται να εμπνεύσει την συνεχή προσπάθεια, τη σιγουριά και τη συγκέντρωση στα κρίσιμα στοιχεία του αθλήματος, πέρα από την βελτίωση των πολύ σημαντικών για την απόδοση σωματικών ικανοτήτων. Ο προπονητής χρειάζεται να προσφέρει καθημερινά τις σωστές οδηγίες που μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένη ψυχολογική αντοχή κατά τις κρίσιμες αγωνιστικές στιγμές μαθαίνοντας στους αθλητές και στις αθλήτριες τον τρόπο σκέψης που οδηγεί στην αθλητική επιτυχία και στην αγωνιστική κορύφωση.

Η κορυφαία επίδοση είναι τις περισσότερες φορές αποτέλεσμα μικρών –ελάχιστων– διαφοροποιήσεων μεταξύ αθλητών με ίδιες σωματικές ικανότητες. Όσοι αθλητές γνωρίζουν αυτή την πραγματικότητα, δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην γνωστική προετοιμασία και ετοιμότητα προπονώντας συστηματικά το μυαλό πέρα και ξέχωρα από το σώμα. Τα χιλιοστά του δευτερολέπτου που κρίνουν τον νικητή, είναι αποτέλεσμα αποτελεσματικού ελέγχου του μυαλού καθημερινά και σε κάθε αθλητική εμπειρία. Ο αποτελεσματικός έλεγχος γίνεται εμπειρία και αυτή ακριβώς η ικανότητα είναι που δημιουργεί την εμφανή διαφορά δυναμικού, οδηγώντας σε σταθερά υψηλή αγωνιστική απόδοση.

Στον επαγγελματικό αθλητισμό η διαδικασία αυτή είναι ακόμα πιο έντονη. Όλοι οι επαγγελματίες αθλητές έχουν πρόσβαση στις ίδιες προπονητικές μεθόδους, σε παρόμοια εξελιγμένα γυμναστήρια και σε συνεργάτες με εξειδικευμένες γνώσεις. Αυτό που τελικά ξεχωρίζει τους κορυφαίους επαγγελματίες αθλητές από τους υπόλοιπους, είναι η δέσμευση στην τελειότητα. Η αποτελεσματική γνωστική λειτουργία ως αποτέλεσμα αντίστοιχης γνωστικής και ψυχολογικής προετοιμασίας είναι αυτό που διαφοροποιεί τους πρώτους και τους πρωταγωνιστές από τους υπόλοιπους αθλητές. Οι αποτελεσματικές σκέψεις είναι αυτές που κάνουν ένα αθλητή να τερματίσει αργότερα ή να κερδίσει πρωταθλήματα.

Αν και είναι πολλοί οι προπονητές που γνωρίζουν τις αρχές του σωστού τρόπου σκέψης και της κατάλληλης αντιμετώπισης του αγώνα, λίγοι είναι εκείνοι που αφιερώνουν χρόνο και ενέργεια για να εκπαιδεύσουν τους αθλητές και τις αθλήτριες τους σχετικά με την σωστή γνωστική αντιμετώπιση των αγωνιστικών στιγμών, θεωρώντας πως οι απλές συμβουλές της τελευταίας στιγμής μπορούν να βοηθήσουν. Μπορεί να παρομοιαστεί με την συμπεριφορά των ιατρών και των ειδικών υγείας που ενώ έχουν την καλύτερη γνώση για το τι βοηθά την καλή σωματική υγεία, πολύ συχνά εμπλέκονται σε συμπεριφορές (π.χ. κάπνισμα, έλλειψη σωματικής άσκησης) που χειροτερεύουν την υγεία τους.

Δεν αρκεί λοιπόν να γνωρίζεις ποιος είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος αντιμετώπισης του αγώνα. Χρειάζεται να έχεις τη διάθεση να εμπλακείς με την διδασκαλία του αποτελεσματικού τρόπου ρύθμισης της ψυχικής ενέργειας και του μυαλού, για να μπορέσεις να οδηγήσεις και να οδηγηθείς στην κορυφαία απόδοση. Ο Αθλητικός Ψυχολόγος ή ο Σύμβουλος Αθλητικής Ψυχολογίας(*) είναι ο ειδικός που καλείται να καλύψει αυτό το κενό. Η γνωστική καθοδήγηση, η ψυχολογική υποστήριξη μέσα από τη συμβουλευτική και τη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων και η επίλυση προσωπικών ζητημάτων είναι τα εχέγγυα για την υψηλή αγωνιστική απόδοση.

Κάθε εμπόδιο στην αθλητική απόδοση είναι μέρος της αθλητικής πρακτικής και της αγωνιστικής εξίσωσης. Η ομάδα ή οι αθλητές που μπορούν να προωθούν την απόδοση τους προκειμένου να συνεχίσουν να εξελίσσονται, θα είναι οι νικητές.